Pushime ne Efesi

Atraksionet kryesore ne Efesi Turqi

Në hapësirën gjeografike të Anadolli, i cili ka pritur qytetërime nga më të ndryshme përgjatë historisë, ka edhe shumë qytete antike. 

Një prej këtyre qyteteve antike është padyshim Efesi.

I pozicionuar në zonën gjeografike turke të Egjeut, brenda kufijve administrativë të Izmirit, Efesi ka qenë një hapësirë banimi e pandërprerë për gati 9.000 vite radhazi duke filluar që nga epokat e hershme dhe vazhduar përgjatë periudhës helenistike, asaj romake, bizantine, të principatave e së fundmi në atë osmane. 

Efesi ka qenë gjithashtu një qytet-port shumë i rëndësishëm dhe njëherësh qendër tregtare e kulturore gjatë tërë historisë antike e mesjetare.

Themelet e qytetit antik të Efesit zbresin deri në vitet 6.000 para erës sonë, periudhë që i përket fazës së gurit të lëmuar të neolitit. 

Gërmimet arkeologjike të viteve të fundit kanë zbuluar në këtë zonë madje edhe vendbanime hitite. Në periudhën e tij më të ndritur dhe madhështore, e cila përkon me sundimin romak, Efesi ishte porti më i madh i provincave aziatike. 

Në vitin 1330, kontrolli i këtij qyteti kaloi në duart e turqve dhe u bë menjëherë qendër e një prej principatave turke më të fuqishme të kohës. Me kalimin e viteve ai humbi veçorinë e qytetit-port dhe u zvogëlua. 

Sot ndodhet në komunën Selçuk të Izmirit dhe tërheq çdo vit qindra-mijëra vizitorë si një qytet antik.

Qyteti i Efesit eshte i mbushur me pika historike, te cilat duhet t’i shihni gjate vizites suaj. 

Eshte nje destinacion i popullarizuar ne mesin e turisteve pasi rrenojat e tij kane mbijetuar deri me sot. 

Tempulli kushtuar Artemisit eshte perfshire ne listen e 7 mrekullive te botes.

Perveç rrenojave ka burime, biblioteka dhe pishina ne te gjithe qytetin. 

Disa nga vendet historike me te lakmuara perfshijne:

Tempulli i Artemises

Tempulli i Artemis (Diana) ishte nje nga Shtate Mrekullite e botes antike. 

Ky tempull ishte 115 metra i gjate dhe permbante 127 kolona nga te cilat 36 kolona fasade ishin zbukuruar me relike.

Bazilika

Bazilika e ndertuar gjate sundimit te Augustit, sherbeu si nje Burse dhe keshtu iu kushtua tregtise. 

Eshte nje strukture tipike romake, me gjatesi 165m dhe permban kolona me kokat e demave te shekullit te 1-te pas Krishtit.

Kisha e Shen Gjonit

Ndersa legjenda thote, Shen Gjoni jetoi ketu gjate viteve 37-42 pas Krishtit, shkruajti Ungjillin e tij dhe pas vdekjes u varros sipas deshires se tij. 

Struktura aktuale u ndertua gjate sundimit te Justinianit (577-565AD), perandori Bizantin. Kjo kishe permban disa nga afresket me te vlefshme dhe eshte pjeserisht e shkaterruar.

Kisha e Virgjereshes Mari

Kjo eshte kisha e pare, e cila i ishte kushtuar Virgjereshes Mari qe kishte kaluar vitet e funit te jetes se saj ne Efes. 

Strehoi keshillin e trete Ekumenik dhe kishte mbetur nje vend i rendesishem i krishterimit qe nga ajo kohe. 

Gjate sundimit te Perandorit Justinian, kisha iu nenshtrua disa rindertimeve dhe nje kishez e planifikuar nga qendra u perfshi ne strukturen ekzistuese.

Biblioteka e Celsus Efesi

Nder atraksionet e Efesit vemendje te vecante meritojne rrenojat e nje monumenti te jashtezakonshem arkitektonik te epokes se Perandorise Romake. Kjo eshte biblioteka e Celsus, e ndertuar ne fillim te shekullit te 2-te gjate periudhes se lulezimit te Romes. 

Biblioteka e Celsusit u ndertua ne vitet 114-135 per nder te Tiberius Julius Celsus, nje prokonsull romak me nje arsim te gjithanshem dhe nje pikepamje te pasur. 

Biblioteka e Celsusit eshte e dyta per nga madhesia pas Aleksandrise dhe perfaqeson kulmin e mendimit arkitektonik helenistik.

Agora

E ndertuar ne periudhen helenistike, kjo strukture u rinovua ne shekullin e 3-te gjate mbreterimit te Caracalla. 

Ajo ishte e rrethuar nga kolona dhe ishte zbukuruar me tre hyrje, nga drejtimi i Teatrit, Portit dhe bibliotekes se Celsus. Agora eshte formuar si nje shesh me anen veriore te lene te hapur dhe tre anet e mbetura te rrethuara nga dyqanet e strehimit te verandes.

Kulla e Sahatit

E cila ndodhet ne Izmir. Ora u dhurua nga perandori gjerman Wilhelm II (mbreteroi 1888 – 1918). 

I gjithe projekti i kulles eshte projektuar ne stilin e Perandorise Osmane. Ka kater burime ne bazen e kulles.

Ndertesa misterioze romantike e Kulles qendron ne qender te Sheshit Konak. Aty prane eshte Xhamia Konak Cami. Sheshi eshte gjithmone plot me pellumba, dhe njerezit qe pushojne ne stola mund t’i ushqejne ata direkt nga duart e tyre. 

Turiste te shumte kane mundesine te bejne fotografi thjesht unike ketu. Kulla e Sahatit duket veçanerisht perrallore naten kur ndriçohet nga fenere me shume ngjyra.

Perveç ketyre, atraksione te tjera te njohura turistike jane:

• Tempulli i Domitianit, ne periudhen antike i zbukuruar me 21 kolona dhe skulptura, nga te cilat sot kane mbetur vetem rrenoja.
• Shtepite me tarraca jane banesat e dikurshme te qytetareve te pasur: veçantia e tyre ishte se secila shtepi sherbente si nje tarrace per shtepine tjeter; shume ndertesa kane ruajtur afreske dhe dysheme mozaiku.
• Tempulli i Hadrianit, i ngritur per nder te perandorit Romak dhe ne nje kohe i zbukuruar me kolonada, harqe dhe skulptura te sundimtareve te tjere.
• Xhamia Isabey,
• Muzeu i Efesit,
• Banjat e Varius,
• Scholastika dhe
• Burimet e Trajanit dhe Pollios.